Umesto deklarativnog zalaganja za poboljšanje društvenog položaja Roma i Romkinja koje dolazi od predstavnika institucija, a koje je pretežno praćeno interesovanjem za očuvanje njihovog kulturnog identiteta, povodom 8. aprila - Svetskog dana Roma i Romkinja, Inicijativa A 11 želi da ukaže na probleme koji su od životnog značaja za pripadnike jedne od najranjivijih grupa u našem društvu.
Romi i Romkinje u Srbiji su izloženi sistemskoj institucionalnoj diskriminaciji koja ostavlja negativne posledice u svim sferama njihovog života i doprinosi društvenoj nejednakosti i isključenosti. Upravo su široko rasprostranjeni i normalizovani anti-romski rasizam i diskriminacija neki od ključnih razloga za ekstremno siromaštvo sa kojim se suočavaju, kao i za brojne prepreke u ostvarivanju ekonomskih i socijalnih prava.
Romi i Romkinje nemaju jednak pristup zdravstvenoj zaštiti, čak i kada se radi o pružanju hitne medicinske pomoći, najčešće zbog nedostatka ličnih dokumenata. Iako se poslednjih godina broj romske dece koja se upisuju u osnovne škole povećava, i dalje zabrinjava pojava njihovog osipanja iz sistema obaveznog osnovnog vaspitanja i obrazovanja tokom školovanja.
Uprkos sprovođenju afirmativnih mera, procenat romskih učenika koji upišu i završe srednjoškolsko obrazovanje značajno je niži u poređenju sa učenicima iz opšte populacije, dok je zastupljenost romskih studenata u visokom obrazovanju i dalje na zabrinjavajuće niskom nivou, što u najvećoj meri sprečava njihovu socijalnu pokretljivost. Nedostatak formalnog obrazovanja povezan je i sa mogućnostima za zaposlenje, pa većina Roma i Romkinja obavlja nisko kvalifikovane poslove koje karakterišu teški i nesigurni uslovi rada, niska zarada i radno angažovanje u sferi sive ekonomije.
Veliki broj Roma i Romkinja i da dalje živi u neformalnim naseljima bez osnovne infrastrukture, pristupa pijaćoj vodi i električnoj energiji, bez koji je život većini nas nezamisliv u 21. veku. Izuzetno loši i nebezbedni uslovi života u ovim naseljima usled izbijanja požara neretko dovode i do tragičnih ishoda u kojima često stradaju deca. Na unapređenje uslova u neformalnim naseljima koji bi život njihovih stanovnika učinili koliko-toliko podnošljivim, nadležni po pravilu reaguju ignorisanjem i okretanjem glave.
Osim toga, stanovnici neformalnih naselja izloženi su stalnom riziku od prinudnih iseljenja, dok se sve češće beleže slučajevi uklanjanja, odnosno rušenja njihovih domova koje komunalne i inspekcijske službe tretiraju kao komunalni otpad.
Nesankcionisana diskriminacija i govor mržnje prema Romima i Romkinjama često prerastu i u rasno motivisano nasilje. Imajući ovo u vidu, posebno želimo da istaknemo da ni posle više od godinu dana od slučaja policijske brutalnosti, zlostavljanja i mučenja stanovnika neformalnog romskog naselja u Vuka Vrčevića u Beogradu, koji su bili motivisani rasnom i etničkom mržnjom, nadležno tužilaštvo - osim saslušanja jednog od oštećenih, nije preduzelo nijednu drugu radnju kako bi identifikovalo i procesuiralo počinioce ovog krivičnog dela.
Zbog svega navedenog, Svetski dan Roma i Romkinja nažalost ne možemo da obeležavamo isključivo u svečanom duhu, ignorišući sve pomenute probleme koji se godinama ne rešavaju i koji se gomilaju.
Borba protiv ukorenjenog anti-romskog rasizma koji je u korenu svih pomenutih problema sa kojima se Romi i Romkinje u našem društvu suočavaju mora da bude zajednički napor čije će osnovno obeležje biti solidarnost i empatija sa onima koji su najranjiviji.
Saopštenje i foto Inicijative A 11
